Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel. De oorzaak is een verstoord evenwicht tussen de aan- en afvoer van vocht. Er zijn verschillende vormen van oedeem met allemaal een verschillende oorzaak. Normaal gesproken wordt vocht afgevoerd door de lymfeklieren. Wanneer dit niet voldoende gebeurt, ontstaat een ophoping van vocht (oedeem). Lymfoedeem kan ontstaan door een operatie waarbij lymfeklieren zijn weggenomen. Het kan ook ontstaan door een bestraling, chemotherapie of een ongeval. Dat noemen we secundair lymfoedeem. Een lymfoedeem kan ook aangeboren zijn. Dan is er sprake van een primair lymfoedeem.

Het lymfesysteem

Het lymfesysteem loopt door het hele lichaam. Het heeft een afweerfunctie en voert onder andere eiwitten en afvalstoffen af. Het systeem bestaat uit lymfebanen die het vocht transporteren en lymfeknopen die het vocht zuiveren. Als het lymfevocht is gezuiverd, komt het in het halsgebied terug in de bloedbaan. Vooral in de oksels, liezen en hals zitten veel lymfeknopen.

Hoe kunt u lymfoedeem herkennen?

Lymfoedeem begint meestal met spanning op de huid. Het lichaamsdeel waar het oedeem zit voelt zwaarder aan. Het lichaamsdeel kan vervolgens opzwellen. Dat is niet altijd pijnlijk. Maar het kan u wel hinderen in uw dagelijkse bezigheden. Lymfoedeem gaat meestal niet vanzelf over. Als u denkt dat er bij u een lymfoedeem ontstaat, neem dan contact op met uw huisarts of medisch specialist.

De oedeemfysiotherapeut behandelt patiënten die last hebben van (lymf)oedeem.

Wat doet een oedeemfysiotherapeut?

De oedeemfysiotherapeut stimuleert de afvoer van vocht. Dit doet hij op verschillende manieren.

✅ Met oefentherapie. Dit kunnen algemene oefeningen en ademhalingsoefeningen zijn, en ook oefeningen die zijn gericht op spieren die functioneren als een pomp. Door deze oefeningen wordt vocht afgevoerd via de lymfe- en bloedbanen;

✅ Manuele lymfdrainage. Met deze massagetechniek verplaatst de oedeemfysiotherapeut vocht naar delen van het lichaam waar de vochtafvoer wel normaal functioneert;

✅ Bandages, tape en therapeutische kousen. Zo wordt vochtophoping voorkomen en kun je zorgen dat de ontstane situatie stabiel blijft;

✅ Daarnaast is er aandacht voor huidverzorging, littekenbehandeling, materialen en adviezen waarmee je kunt leren om zelf controle over de klachten te houden na afloop van de behandelperiode;

Vaak werkt de oedeemfysiotherapeut samen met andere specialisten, zoals oncologen of chirurgen. Oedeemfysiotherapeuten zijn soms ook gespecialiseerd in de oncologiefysiotherapie.